Geçen gün okuduğum balon balığı hakkında bana göre ilginç bir bilgiyi yazmak istiyorum. Bir genel kültür bilgisi olarak paylaşmak istedim.
Balon Balıklarının ne kadar faydasız olduğunu ve Türk denizlerinde büyük tehlikeli olduklarını okuduklarını ve maalesef popülasyonlarının gün geçtikçe fazlalaştıkları kaydediliyor.
Balon balıkları dünyanın en zararlı balıkları arasında yer alıyor. Pirana ve Köpek balıkları kadar tehlikeli… İnsanlara ve balıklara saldırdığında pek şansları olmuyor.
Balon balığı (pufferfish), Kızıldeniz kökenli istilacı bir tür olarak Akdeniz, Ege ve Marmara denizlerinde son yıllarda sıkça görülmektedir ve ekosistem üzerinde ciddi etkileri vardır. Konuyla ilgili önlem olarak Tarım ve Orman bakanlığı hibe destekleri ve kıyı bölgelerindeki çeşitli yakalama yarışma faaliyetleri gerçekleştirilse de gidişat pek de hoş değil açıkçası. Sadece bir tane balon balığının 8000 sekiz bin kişiyi çok rahat öldürebileceğini düşünebiliyor musunuz ?
Balon balığı yemek olarak tüketilir mi?
Balon balığı (genelde yenmesi tehlikeli bir türdür. İçerdiği tetrodotoksin adlı zehir, özellikle karaciğer, yumurtalık ve derisinde bulunur ve bu zehir insan için ölümcüldür. Ancak:
Japonya gibi bazı ülkelerde, özel eğitimli şefler tarafından hazırlanan balon balığı (fugu) güvenli bir şekilde yemek olarak tüketilmektedir. Bu özel şefler, balığın zehirli kısımların dikkatlice çıkartmakta ve yemek olarak sunmaktadır.
Türkiye’de balon balığı tüketimi tavsiye edilmez ve genellikle yasaklanmıştır. Tarım ve Orman Bakanlığı, istilacı bir tür olan balon balığının avlanmasını teşvik etse de, yenmesi için herhangi bir güvenli hazırlama metodu ve standardı yoktur.
Yani Türkiye’de balon balığı yemek güvenli değildir ve zehirlenme riski çok yüksektir.
Peki japonyada bu balığı güvenli bir şekilde nasıl hazırlıyorlar ?
Japonya’da balon balığı (fugu) güvenli bir şekilde tüketilmesi için özel bir hazırlık süreci vardır. Bu süreç, balon balığının içerdiği ölümcül tetrodotoksin zehrini ortadan kaldırmak için titizlikle yürütülür.
İşte Japonya’daki hazırlık sürecinin temel adımları:
Fugu sadece lisanslı şefler tarafından hazırlanır. Japonya’da bu şefler, yıllarca süren özel eğitimden geçer ve sınavları başarıyla tamamlar. Lisans, balığın zehirli kısımlarını doğru şekilde ayırabilme yetkinliğini kanıtlar. Şefler balon balığının karaciğer, yumurtalıklar, bağırsaklar ve deri gibi zehirli kısımlarını, özel bıçaklar kullanarak bu kısımları dikkatlice çıkarır. Zehirli organlar, toksinin ete bulaşmasını önlemek için ayrı bir şekilde işlenir ve imha edilir.
Fugu, genellikle çok ince dilimler halinde servis edilir. Bu dilimler, şeffaf olacak kadar ince kesilir ve özel bir sunumla tabakta düzenlenir. Diğer popüler yemekler arasında fugu çorbası (fugu-chiri) ve ızgara fugu bulunur.
Yani balon balığı zehirlerinden arındırdıktan sonra çiğ tüketilebildiği gibi ızgarası ve çorbası yapılabiliyor. Fugu’nun lezzeti, hafif ve zarif olarak tanımlanır, ancak asıl cazibesi tehlikeli doğasından gelen egzotik deneyimdir. Ancak Japonyada da olsa, deneyimli lisanslı şefler de hazırlık yapsa yine de her yere güvenmemek, güvenilir lokantalarda yemek iyi olur.
Japonya’da fugu hazırlayan restoranlar sıkı denetimlere tabidir. Balıklar, lisanslı tedarikçilerden alınır ve kaynağın güvenilirliği kontrol edilir. Şefler, hazırlık sırasında herhangi bir hata yapmamak için son derece dikkatli çalışır, çünkü küçük bir hata bile zehirlenmeye yol açabilir.
Japonya’da fugu servisi yapan restoranlar, Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen kurallara uymak zorundadır. Zehirli kısımlar, özel atık tesislerinde imha edilir, çevreye veya diğer gıdalara zarar vermemesi için sıkı protokoller uygulanmaktadır.
Luke Martin in videoya aldığı ilginç bir program